Altenaschool

We beschikken over een uitgebreide verzameling beeldmateriaal en informatie over de school zoals ze vroeger was (pensionaat, kostschool, internaat). Het is onze betrachting om dit binnenkort op deze website te plaatsen. Heb je zelf iets in je bezit dat kan dienen, dan mag je dat altijd met ons delen.

 

Het onderwijs op Altena getuigt van 135 jaar pedagogische inzet:

De zusters ‘dienstmaagden van de H.H.Harten van Jezus en Maria’ omschreven bij de oprichting van het instituut in 1875 als doelstelling: ‘het verschaffen van kleuter- en lager onderwijs aan kinderen van 7 tot 15 jaar’. Vanaf de leeftijd van 15 tot 21 jaar volgen de meisjes er huishoudschool. Ze worden er opgeleid – zoals te Antwerpen (het hoofdhuis van de Zusters op de Tabakvest nvdr) – tot toekomstige huisvrouw en –moeder.

De meeste meisjes zijn wezen. Ze volgen

• Algemene vakken zoals godsdienst, Nederlands, Frans en rekenen
• beroepsvakken: huishoudkunde, naaien, wassen, strijken

Kortom alles wat meisjes in de toekomst op het gebied van een huishouding nodig hebben.

1907

Dit soort onderwijs wordt voor externen afgeschaft omwille van het onregelmatig bijwonen der lessen. Alleen de wezen wonen de lessen nog bij.

1908

Altena telt nu 340 kinderen (wezen). Er komt geleidelijk aan de omschakeling van weeshuis naar:

1. een school met kleuteronderwijs en volledig lager onderwijs. 8 leerkrachten voor onderricht van 175 lln.
2. een pensionaat (kostschool) met middelbaar onderwijs en algemene vakken, snit en naad en een beroepsafdeling huishoudkunde.

1914

Bij het begin van de Duitse intocht werden er te Kontich heel wat Duitse soldaten ingekwartierd op het domein Altena en in verschillende villa’s van de Antwerpsesteenweg.

Vanaf 14 oktober werd ook op kerkelijk vlak de toestand enigszins genormaliseerd: de dagelijkse missen werden hervat. Af en toe maakten katholieke aalmoezeniers van het Duitse leger gebruik van de St.-Martinuskerk. Meestal zouden zij voor hun eredienst de kapel van Altena of van het Gasthuis (Drabstraat) gebruiken. Protestantse diensten werden daar niet gehouden wel in de zaal van het vredegerecht.

1915

In september 1915 brengt een medewerker van de Vlaamsgezinde en activistische krant ‘Het Vlaamsche Nieuws’ kritiek uit op het gebruik van het Frans bij de Zusters van het H.Hart op Altena. Dezelfde krant spreekt over Kontich als een dorp dat altijd om zijn vlaamsgezindheid bekend heeft gestaan. (Bedenk wel dat alle voorgezet ( nu secundair) onderwijs in Vlaanderen toen nog in het Frans verliep. De vernederlandsing van de universiteit van Gent werd pas in 1917 officieel doorgevoerd.)

1918

Verder kunnen we in de pers lezen dat bij de wapenstilstand op 11 november 1918 een muiterij onder de Duitse soldaten uitbrak en dat in een aantal klaslokalen van de gemeenteschool vernielingen aangericht werden. Of dit ook in klaslokalen op Altena gebeurde, vertelt het krantenbericht niet. Feit is dat op 16 november alle Duitsers Kontich verlaten hadden en dat de op 25 november na een grondige opkuis van de klaslokalen de lessen opnieuw konden starten.

1932-1935

Zo zagen de bulletijns en erekaarten er toen uit:

1940

Na de vijandelijkheden in de maand mei en de overgave door koning Leopold op 28 mei werden de lessen te Kontich op 15 juni hervat.
Reeds op 19 mei vertelt een document over de inkwartiering van Duitse militairen op het Altenadomein en in een aantal villa’s van de Antwerpsesteenweg.
Tijdens WO II werden er stadskinderen opgenomen vanuit de zorginstelling ‘Winterhulp’ die was ontstaan om zorg te dragen voor zwakke en ondervoede kinderen.

1942

Tijdens een uitstap van een klas van het Altenapensionaat in de Antwerpse Zoo schoof een vrouw een kind tussen de rij. ’s Anderendaags komt de Joodse moeder naar het Altenaklooster om te vragen of de zusters voor haar dochter willen zorgen. Moeder-overste laat dit toe op voorwaarde dat het meisje niet zou opvallen. Het meisje moet mee naar de mis gaan, wordt katholiek opgevoed en gedoopt. Lea Zweig heet voortaan Lea Leemans. Na haar volgen nog zeven andere meisjes : Gaby en Ilona Mermelstein, Hilda en Cyla Grünblatt, Frieda Mendlovic, Sylvieke (achternaam?) en Hélène Lèneke Najman. Alle 8 doken ze onder in het instituut temidden van alle andere kinderen die er school liepen en op pensionaat waren.
Tweemaal kregen de zusters het bezoek van gewapende Geheime Staatspolizei (Gestapo) in burger. Gelukkig waren ze vooraf getipt zodat ze de eerste maal de kinderen in veiligheid konden brengen in de gewelfde kelders onder de kapel. De tweede maal echter werden toch enkele kinderen in de spreekkamer aan een grondig verhoor onderworpen. Dank zij de koelbloedige antwoorden van een van de joodse meisjes, de twaalfjarig meisje Lea Zweig en dan nog in het Antwerps werden deze Duitse agenten op een dwaalspoor gebracht.

1944

In juni werd de Kontichse bevolking verplicht zijn radio’s in te leveren in een lokaal van Altena. Bedoeling was uiteraard het volgen van de invasie in Normandië via de BBC-radiouitzendingen voor België totaal onmogelijk te maken.

Op 4 september hoorden de meisjes metalen velgen op de Astridlaan, de Duitsers met versleten en zelfs zonder rubberen banden poetsten definitief de plaat. In de namiddag hoorden zusters en kinderen een gelijkmatig geronk vanuit Kontich centrum aanzwellen voorbij de hoofdingang op de Antwerpsesteenweg: ‘liberation’ ‘V’ ‘vrijheid’. De Engelsen vanuit Mechelen reden door Kontich. Eindelijk konden de joodse kinderen terug spelen en zingen. Velen gingen aan de straatzijde kijken naar deze feestelijke doortocht.

Sylvieke werd enkele dagen na de bevrijding opgehaald door haar moeder, die ook kon onderduiken. Zoals voor zovele joodse kinderen verloopt de terugkeer van de andere 7 andere meisjes naar de joodse gemeenschap minder vlot. De zusters hadden beloofd dat ze voor de kinderen zouden zorgen en willen eerst zekerheid dat de kinderen goed opgevangen zullen worden. Ze werden uiteindelijk opgevangen bij familie, bij pleegouders geplaatst ofwel bleven ze in het klooster tot hun meerderjarigheid en vertrokken dan.

1961

De zusters verklaren in een attest dat op het proces van van oorlogsburgemeester Tolleneer wordt voorgelezen dat: ‘…hij zich tijdens de bezettingsjaren 1943-1944 zeer loyaal heeft getoond tegenover 8 joodse meisjes die in ons klooster ondergedoken waren, waarvan niemand buiten de heer burgemeester iets afwist. Op zekere dag werden we persoonlijk telefonisch verwittigd door de heer Tolleneer dat de Gestapo bedoelde kinderen zou komen arresteren, zodat ons de tijd gegund werd ze veilig te stellen buiten het bereik van deze gevreesde mannen. Geen enkel joods kind aan onze hoede toevertrouwd zou in hun handen vallen, dank zij het wijs doorzicht van de heer burgemeester Tolleneer.

1963

8 leerkrachten staan in voor het onderricht van 175 lln.

1969

Het kleuter- en lager onderwijs telt 175 lln. De school is nog volop in uitbreiding zowel wat het leerlingenaantal betreft als de gebouwen: nieuwe klassen en een polyvalente zaal werden gebouwd. De middelbare afdelingen zijn dan al lang afgebouwd.

1971

De turnzaal brandt gedeeltelijk af ten gevolge van opzettelijke brandstichting door enkele jongeren. De turnzaal wordt later heropgebouwd. Stilaan groeit en bloeit de school verder. Directrice is dan Zuster Joanna.

1983

Oprichting van de vzw ‘Altena-instituut’.

1991

42 leerkrachten voor 694 lln., zowel meisjes als jongens

• 12 kleuterklassen met 280 kleuters en
• 18 klassen lager onderwijs met 414 lln.

Directrice is Zr. Aleydis (Denise Du Four) oud-leerlinge van het Mère-Jeanneinstituut van de zusters te Antwerpen. Zij volgde er elke vorm van onderwijs met succes.

1992

Wegens het verouderingsproces van de zusters worden bevoegde leken meer en meer aangesteld om de zusters bij te staan en/of te vervangen en hun werk in dezelfde geest als Mère Jeanne voort te zetten. Het gebouwencomplex wordt overgemaakt aan de vzw.

1998

Zr. Aleydis gaat met pensioen en wordt opgevolgd door Robert Vergauwen. Zij gaf nog de aanzet voor plannen en financiering van nieuwe schoolgebouwen.

2000

De zusters bouwen een nieuw, kleiner en gerieflijk klooster op het terrein van hun vroegere speeltuin langs de Antwerpsesteenweg. Domein en park worden verkocht aan het OCMW van Kontich die het later overdraagt aan de gemeente. De schoolgebouwen en de directe omgeving echter met eigen ingang langsheen de Edegemsesteenweg blijven in handen van de vzw. Het voormalige kloostergebouw fungeert nu als cafetaria ‘Taverne Altena’ terwijl het kerkgebouw gerenoveerd werd tot cultureel centrum van de gemeente Kontich.

2009

Robert Vergauwen vertrekt uit Altena voor een welverdiend pensioen en wordt opgevolgd door mevrouw Katrien Roggen.

Meer info over het Altena Instituut vind je op www.altena.be.

• Eerste communicant 1959:
  
• De geitjes in de boomgaard
• De Altenaschool